Mars Helikopteri INGENUİTY | Mars'ta Uçan İlk Makine!

6 gün önce 19 Nisan 2021 tarihinde saat öğleden önce saat 11 gibi bir helikopter havalandı. Bir test uçuşu gerçekleşti. Sadece 30 saniyelik bir test uçuşu. Yapılan tek şey yerden sadece 3 metre havalanıp etrafta dolaşmasını sağlamak. Ama bu helikopterin test uçuşunun diğerlerinden farklı, ve daha önemli olmasının bir sebebi var. Bu test uçuşu; Mars Helikopteri Ingenuity’nin test uçuşu. 

Test uçuşu NASA tarafından canlı olarak yayınlandı. Ben de bu yayını Discord sunucumuzdaki kişilerle beraber izledim. Bu gibi etkinlik ve yayınları Discord sunucumuzdaki kullanıcılarla beraber izlemeye başladık.

Test uçuşuna geçmeden önce Ingenuity hakkında biraz bilgi vermek istiyorum. Ingenuity, JPL yani Jet Propulsion Laboratuvarı tarafından tasarlanıp inşaa edildi. Ağırlığı: 1,8 kg. Toplam uzunluğu: 49 cm. Yani neredeyse yarım metre. Gövdesinin yüksekliği 13.6 cm, eni 19.5 cm derinliği ise 16.3 cm. Ayaklarının uzunluğu 38.4 cm. Pervanesinin uzunluğu 120 cm. Bu pervaneler dakikada 2400 tur atıyor. Bu ilk test uçuşunun ortalama 30 saniyede gerçekleşmesini düşünüyorlardı. Bu süre içinde yapılan test uçuşunda Ingenuity’nin yapması gereken 3 aşama var;

1- Helikopter mars yüzeyinden havaya kalkması,

2-Kendi etrafında dönmesi,

3-Havadan, mars yüzeyine geri inmesi.

Bu üç adım kulağa kolay geliyor olabilir. Ama bu adımlar tamamen otonom bir şekilde başarıyla gerçekleşti. Hatta planlanandan daha uzun sürdü! Tam 39.1 saniyede gerçekleşti bu test. İlk önce hafifçe havalandı, ardından hızlı bir şekilde yerden 3 metre yüksekliğe çıktı. Tam 3 metre değil birazcık geçmiş ama biz 3 metre diyebiliriz. Ardından kendi etrafında 95 derece döndü, ve Mars’ın kızıl toprağına geri indi. 

Yapılan ilk uçuştan önce Ingenuity sadece pervanelerini çalıştırarak ön testler yaptı. Çoğu başarılı geçti. Pervaneler çok hızlı döndürülmedi. Gerçekten yavaş bir şekilde döndürüldü. Ama bu pervane testlerinden birinde hızlı bir şekilde döndürmesi gerekiyordu. İşte burada bir sorun çıktı. Bu hızlı pervane çevirme testinde bir gecikme yaşattı Ingenuity. Bu sebepten dolayı aslında ilk uçuş daha erken yapılacakken daha geç yapıldı.

Ingenuity’nin ilk deneme uçuşu 19 Nisan’da öğleden önce saat 11 gibi gerçekleşti. Ama uçup uçmadığı, yaşayıp yaşamadığı hakkındaki veriler öğleden sonra saat 2 gibi geldi. Bu veriler arasında uçtuğuna dair fotoğraflar da geldi. Uçtuğuna dair gönderilen ilk fotoğrafta Ingenuity’nin mars yüzeyine düşen gölgesi görünüyor.

Bu fotoğrafı Ingenuity’nin gövdesinin alt tarafında bulunan sensör kamera çekti. Doğal olarak, Ingenuity’nin üstünde Perseverance Rover’ına göre daha az kamera var. Sadece 2 kamera. Bunların biri az önce gösterdim fotoğrafı çeken kamera. 0,3 megapiksel, geniş açılı bir kamera. Diğeri ise 13 megapiksel, renkli görsel kaydedebilen, Ufuk kamerası.

Aradan ortalama 7 buçuk - 8 saat geçtikten sonra aynı gün saat öğleden sonra 9:20 gibi videolarda gelmeye başladı. Şu an izlediğiniz video Perseverance’ın Mastcam-Z kamerası ile kaydedildi. Bu video Ingenuity’nin ilk test uçuşundan gelen ilk video. 

Peki Ingenuity neden Ufuk kamerası ile video kaydetmedi? Bu soru yapılan test uçuşunun akşamında yapılan basın açıklamasında soruldu. Cevap olarak da (Basın açıklamasında sorunun cevabını kesiti ve dublajı.) İkinci test uçuşunda Ufuk kamerası ile video kaydetmeyi düşünüyorlar. 

Ingenuity toplam 5 uçuş yapacak. Bunlardan biri 19 Nisan pazartesi günü gerçekleşti. 

2. uçuşu 23 Nisan Cuma gününü planlıyorlardı. Ama basın açıklamasında 22 Nisan Perşembe gününe planladıklarını söylediler. Ben yüksek ihtimalle bu iki günden birinde olacağını düşünüyorum.

3. uçuşu 26 Nisan Pazartesi gününe planlıyorlar.

4. uçuşu 29 Nisan Perşembe gününe planlıyorlar.

Ve son uçuşu yani 5. uçuşu 2 mayıs Pazar gününe planlıyorlar. Yani Mars helikopteri ayının son gününe. Ne demek bu şimdi? Nedir bu Mars Helikopteri ayı? Ingenuity 1 ay ömrü olacak şekilde tasarlandı. Bu sebepten dolayı sadece ortalama 30 gün boyunca yaşayabilecek. Helikkopter 2 Nisan’da 4 aşamadan oluşan iniş adımlarının 4. sini gerçekleştirdi. Nedir bu adımlar?

1- Koruma kabının Mars Helikopterinden ayrılması

2- Mars Helikopterinin ayaklarından ikisinin yere inmesi için hazırlanması

3- Hazırlanmayan iki yağaın da inmesi için hazırlanması

4- Güneş panelindeki kilitler açılarak cuk diye Mars yüzeyine inmesi.

Ingenuity 4. adımıda gerçekleştirince kendi ayakları üzerinde durdu. Ve durar durmaz da bir fotoğraf çekti. Bu fotoğraf Ingenuity’nin Mars’ta çektiği ilk fotoğraf. Bunun yanında Ingenuity’nin Perseverance’la bir selfiesi de var.

Aradan yaklaşık 30 gün geçecek, 2 Mayıs 2021 tarihinde 5. yani son uçuşunu yapacak ve ölecek. Yine yapılan basın açıklamasında limitleri zorlayacaklarını, helikopter 5 uçuşu da başarıyla tamamlanınca onu ölesiye kullanacaklarını söylediler. Artık bilmiyorum daha fazla mı test eklerler yoksa 600-700 metre yüksekliğine mi çıkarırlar (Evet, Ingenuity projesinin başındaki MiMi’nin aklında böyle bir şey var. “Ablacım sınırları fazla zorlamasak?”) Neyse bir şey yapacaklar o kesin. 

O zamana kadar yapılacak daha 4 tane uçuş var. 1. uçuşta sadece havalanıp döndü, ama ilerleyen zamandaki uçuşlarda 5 metre 10 metre havalanıp, havalandığı yerden 50 metre uzağa gitmesi planlanıyor.

Başka bir gezegende uçan ilk makine olarak tarihe geçen Ingenuity’nin bu başarısı eminim ki çoğumuz sevindirmiştir. Bu duruma sevinenlerden biri de Google. Google’da Ingenuity kelimesini arattığınızda sağ tarafta bulunan Wikipedia Widget’ında, Ingenuity’nin adı yazıyor. Onun hemen sol tarafında Ingenuity’nin kendisini görüyoruz. Kendisinin üstüne tıkladığımız zaman, birden alt taraftan Mars arayüzü çıkıyor ve Helikopter havalanıp sağda solda dolaşıyor. Aslında bunu Perseverance başarılı bir şekilde indiğinde de yapmışlardı. Ama orada Ingenuity’de olduğu gibi kendisinin üstüne tıklayınca hareket etmesi yerine, ekranda havai fişekler patlıyordu.

19 Nisan, pazartesi günü, Mars’taki günün ortasından yarım saat sonra, pervaneleri dönmeye başladı, havalandı, döndü! Bizlere marifetlerini gösterdi, göstermeye de devam edecek. O küçücük helikopter marifetleri ile büyük bir ilki başardı, tarihe adını yazdırdı.